Xu hướng huy động vốn xanh, trái phiếu xanh cho các dự án cấp thoát nước

Vốn xanh – động lực mới cho hạ tầng nước

Trong bối cảnh đô thị hóa nhanh và biến đổi khí hậu ngày càng rõ nét, ngành Cấp Thoát nước đứng trước áp lực vừa phải đảm bảo dịch vụ thiết yếu, vừa nâng cấp hạ tầng để bảo vệ môi trường. Nhưng để có được những nhà máy xử lý nước thải hiện đại, hệ thống đường ống bền vững hay công nghệ tái sử dụng nước tiên tiến, các doanh nghiệp cần nguồn vốn rất lớn – điều không hề dễ dàng trong bối cảnh hiện nay.

Một hướng đi đang được nhắc đến nhiều chính là huy động vốn xanh, đặc biệt thông qua trái phiếu xanh. Theo Luật Bảo vệ môi trường 2020, đây là loại trái phiếu chỉ dành cho các dự án mang lại lợi ích môi trường và phải được quản lý, sử dụng đúng mục đích. Trên nền tảng này, Nghị định 08/2022 và Nghị định 05/2025 tiếp tục hoàn thiện quy định về phân loại dự án xanh, đặt ra yêu cầu xác nhận rõ ràng trước khi được hưởng ưu đãi.

Đáng chú ý, Quyết định 21/2025/QĐ-TTg có hiệu lực từ tháng 8/2025 đã chính thức đưa lĩnh vực cấp thoát nước, xử lý nước thải vào danh mục dự án xanh nếu đáp ứng tiêu chí môi trường. Với ngành Nước, đây chẳng khác nào một cú hích lớn, mở ra cơ hội tiếp cận các nguồn vốn ưu đãi trong và ngoài nước.

Theo Quyết định 21/2025/QĐ-TTg, doanh nghiệp có hai lựa chọn: xin xác nhận trực tiếp qua cơ quan nhà nước khi làm thủ tục đánh giá tác động môi trường hoặc giấy phép môi trường; hoặc lựa chọn xác nhận qua tổ chức độc lập đạt chuẩn ISO/IEC 17029 hoặc ISAE 3000. Dù đi theo hướng nào, kết quả xác nhận xanh đều trở thành “tấm thẻ thông hành” để doanh nghiệp tiếp cận dòng vốn tín dụng xanh hay phát hành trái phiếu xanh trên thị trường.

“Tấm vé thông hành” và trách nhiệm đi kèm

Việc được công nhận là dự án xanh mang lại nhiều lợi thế cho doanh nghiệp như dự án dễ gây dựng niềm tin với ngân hàng, quỹ đầu tư và cả thị trường quốc tế; cơ hội tiếp cận nguồn vốn ưu đãi và dài hạn tăng lên; đồng thời doanh nghiệp cũng khẳng định được hình ảnh thân thiện với môi trường. Đặc biệt, từ tháng 10/2025, Luật Thuế thu nhập doanh nghiệp mới chính thức miễn thuế cho phần lãi từ trái phiếu xanh cũng như chuyển nhượng lần đầu loại trái phiếu này. Đây là ưu đãi chưa từng có, dự báo sẽ làm thị trường trái phiếu xanh sôi động hơn.

Tuy vậy, cũng cần nhìn nhận thực tế rằng xác nhận xanh chưa phải “chiếc chìa khóa vạn năng”. Các ngân hàng và nhà đầu tư vẫn thẩm định dự án dựa trên dòng tiền, khả năng hoàn vốn và năng lực quản trị. Nói cách khác, được xác nhận xanh chỉ mới giúp doanh nghiệp bước qua “cánh cổng pháp lý”, còn đi xa đến đâu lại phụ thuộc vào nội lực của chính doanh nghiệp.

Thêm vào đó, quá trình chuẩn bị hồ sơ, đáp ứng tiêu chí môi trường, rồi báo cáo giám sát định kỳ cũng đòi hỏi chi phí và sự chuyên nghiệp cao. Với những doanh nghiệp vừa và nhỏ trong ngành nước, đây là thử thách không nhỏ. Và một vấn đề đáng lo ngại khác chính là nguy cơ “greenwashing” – dán nhãn xanh mà thực chất không đạt chuẩn. Quyết định 21/2025/QĐ-TTg đã quy định cơ chế giám sát và trách nhiệm báo cáo, song để thực thi hiệu quả cần sự nghiêm túc từ cả cơ quan quản lý lẫn doanh nghiệp.

Trên thế giới, vốn xanh và trái phiếu xanh đang dần trở thành dòng chảy chính của thị trường tài chính. Do đó, những quỹ đầu tư quốc tế ngày càng ưu tiên các dự án bền vững. Cùng với đó là cam kết của Việt Nam về mục tiêu phát thải ròng bằng “0” vào năm 2050 càng khẳng định rằng vốn xanh là xu hướng tất yếu.

Với Quyết định 21/2025/QĐ-TTg, ngành Cấp Thoát nước đang nắm trong tay một “tấm vé thông hành” để bước vào sân chơi vốn xanh. Nhưng tấm vé đó chỉ có giá trị khi đi kèm trách nhiệm: minh bạch, quản trị tốt và đầu tư thực chất vì môi trường. Nếu làm được, vốn xanh sẽ không chỉ là nguồn lực tài chính, mà còn là động lực giúp ngành nước Việt Nam phát triển bền vững, hài hòa giữa lợi ích kinh tế, xã hội và môi trường.

Khiêm Anh