Ngành Cấp Thoát nước đứng trước cơ hội huy động vốn phát triển hạ tầng

Kinh doanh nước sạch, dễ mà không dễ

Nước sạch là mặt hàng thiết yếu của cuộc sống. Sau khi sản xuất, nước được cung ứng ngay cho sinh hoạt - sản xuất nên không cần tập trung nguồn lực lớn nhằm xây dựng kho bãi bảo quản, không mất chi phí dự trữ và cũng không bị tồn kho như nhiều loại hàng hóa thiết yếu khác.

Tuy vậy để bán được sản phẩm cho khách hàng, các công ty cấp thoát nước ngoài việc đầu tư nhà máy bảo đảm cấp nước an toàn liên tục, còn phải đầu tư thêm hệ thống đường ống cấp nước đến tận nhà, căn hộ chung cư của khách hàng thì việc mua bán mới thuận lợi.

Nhìn lại hồ sơ M&A ngành Cấp Thoát nước thời gian gần đây, nhiều nhà đầu tư ngành nước với nguồn vốn dồi dào đã bỏ vốn mua lại các công ty cấp thoát nước do thiếu vốn đầu tư phát triển nhưng có tiềm năng thị trường lớn để cơ cấu lại hệ thống, tiếp tục đầu tư phát triển nhà máy…

Tuy nhiên khi đầu tư xong nhà máy, đến giai đoạn phát triển hệ thống đường ống, các nhà đầu tư gặp phải nhiều rắc rối nằm ngoài sự chuẩn bị trước đó như: Muốn đưa nước sạch từ nhà máy đến khu công nghiệp, khu dân cư, doanh nghiệp phải xây dựng đường ống cấp nước; Việc đầu tư, lắp đặt đường ống cấp nước trong đô thị không hề dễ dàng vì phải xin phép đào đường thi công; Quá trình xét duyệt này phải trải qua nhiều công đoạn với thời gian nhất định, đến khi được cấp phép thì việc thi công cũng không phải dễ vì bên dưới hành lang đường bộ có khá nhiều công trình ngầm của nhiều ngành khác nhau như viễn thông, điện lực, cây xanh.

Để được thi công, chủ đầu tư phải thỏa thuận và nhận được sự đồng ý của các bên liên quan và phải chịu trách nhiệm nếu xảy ra sự cố. Quan trọng nhất là giấy phép đào đường, thi công công trình luôn có giới hạn thời gian, khiến nhiều nhà máy cấp nước xây dựng xong phải tìm cách bán đi vì khó khăn trong triển khai hệ thống đường ống, chưa có nhiều kinh nghiệm trong quản lý vận hành nhà máy. 

Nâng cao năng lực, tiếp cận nguồn vốn lớn

Trong bối cảnh đô thị hóa nhanh chóng, nhu cầu đầu tư vào hệ thống cấp thoát nước tăng cao, bao gồm: Mở rộng hệ thống cấp nước sạch; Cải tạo hệ thống thoát nước đô thị; Đầu tư vào công nghệ xử lý nước thải; Nâng cấp cơ sở hạ tầng nông thôn để tiếp cận nguồn nước an toàn.

Theo ước tính của Ngân hàng Thế giới, nhu cầu đầu tư vào hạ tầng cấp thoát nước tại các quốc gia đang phát triển như Việt Nam có thể lên đến hàng chục tỷ USD trong vài chục năm tới.

Có nhiều tổ chức tín dụng quốc tế lớn như: Cơ quan Hợp tác quốc tế Nhật Bản (JICA), Ngân hàng Thế giới (WB), Ngân hàng Phát triển châu Á (ADB),...với kinh nghiệm và nguồn vốn dồi dào, lãi suất ưu đãi, thời gian cho vay trung đến dài hạn, sẵn sàng tài trợ cho các dự án hạ tầng cấp thoát nước, đặc biệt ở khu vực nông thôn hoặc các địa phương khó khăn.

Để tiếp cận được nguồn vốn trên, các doang nghiệp phải chuẩn bị hồ sơ vay vốn đúng chuẩn mực quy định, thời gian xem xét thẩm duyệt hồ sơ mất nhiều thời gian, cơ chế đấu thầu công khai và có sự giám sát của nhà tài trợ. Ưu tiên các dự án có giải pháp lâu dài, chi phí vận hành tối ưu. Hồ sơ được duyệt thường đi kèm nhiều gói tư vấn, hỗ trợ đào tạo và phải được chính quyền địa phương bảo lãnh.

Vượt qua các rào cản kỹ thuật, thủ tục pháp lý, được tiếp cận nguồn vốn là cơ hội vàng cho doanh nghiệp phát triển. Bởi vì ngoài nguồn vốn dồi dào, nhà tài trợ còn dành phần kinh phí đáng kể giúp doanh nghiệp chuẩn hóa hệ thống sổ sách kế toán theo thông lệ quốc tế; đào tạo nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, nâng cao năng lực cấp nước bền vững…

Kinh nghiệm của một số doanh nghiệp lớn đã tiếp cận và sự dụng hiệu quả nguồn vốn cho thấy, doanh nghiệp phải có quyết tâm lớn, có sự chuẩn bị cả về tầm nhìn, kế hoạch và tổ chức nhân sự để hấp thu, sử dụng nguồn vốn hiệu quả, bền vững.

Đa dạng kênh huy động vốn

Thị trường chứng khoán là kênh huy động vốn lớn, hiệu quả. Hiện tại nhiều doanh nghiệp cấp thoát nước đã có cổ phiếu niêm yết trên sàn giao dịch chứng khoán. Đây là kênh huy động vốn lớn, nhanh và hiệu quả, giúp doanh nghiệp chủ động trong thực hiện kế hoạch đầu tư.

Trái phiếu xanh là công cụ tài chính mới đang được quan tâm, đặc biệt phù hợp với các dự án xử lý nước thải và bảo vệ môi trường. Một số địa phương và doanh nghiệp cấp nước lớn đã bắt đầu tiếp cận kênh này.

Ưu điểm của các kênh huy động vốn trên là chi phí vốn hợp lý, tăng uy tín và hình ảnh doanh nghiệp thân thiện với môi trường. Nhưng mặt khác nó cũng đòi hỏi dự án phải có tính minh bạch, đạt chuẩn "xanh" quốc tế; Phí phát hành và tư vấn có thể cao.

Ngoài ra, còn có các quỹ như Quỹ Khí hậu Xanh (GCF), Quỹ Môi trường toàn cầu (GEF), hoặc các tổ chức như IFC, Proparco… đang mở rộng tài trợ cho các dự án nước sạch, xử lý nước thải với nhiều ưu điểm vượt trội như: Nguồn vốn bền vững, ưu tiên phát triển bền vững; Có thể tiếp cận được ngay cả khi doanh nghiệp nhỏ hoặc địa phương khó khăn.

Để tiếp cận được các nguồn vốn ưu đãi dài hạn, các quỹ đầu tư lớn, ngành Cấp Thoát nước cần áp dụng chiến lược huy động vốn đa dạng, phối hợp cả nguồn trong nước và quốc tế, kết hợp đầu tư PPP, khuyến khích phát hành trái phiếu xanh và cải thiện quản lý tài chính doanh nghiệp là các bước cần thiết.

Chính phủ, doanh nghiệp và các nhà đầu tư cần đồng hành để đảm bảo sự phát triển bền vững của Ngành, không chỉ đáp ứng nhu cầu hiện tại mà còn chuẩn bị cho những thách thức về biến đổi khí hậu, tăng dân số và đô thị hóa trong tương lai.

Duy Chí