Đồng hồ nước thông minh: Bước tiến trong quản lý nước đô thị

Chú trọng công tác kiểm định đồng hồ 

Theo các quy định hiện hành của Bộ Khoa học và Công nghệ, đồng hồ nước thuộc nhóm phương tiện đo bắt buộc phải kiểm định định kỳ để bảo đảm độ chính xác. Cụ thể, chu kỳ kiểm định đối với đồng hồ nước lạnh cơ khí là 60 tháng (tương đương 5 năm), trong khi đồng hồ nước lạnh có cơ cấu điện tử có chu kỳ ngắn hơn, chỉ 36 tháng (tương đương 3 năm). 

Tuy nhiên, trên thực tế, nhiều chuyên gia cho rằng quy chuẩn này còn quá chặt chẽ. Theo ông Gerard, chuyên gia cao cấp về Cấp Thoát nước của Ngân hàng Thế giới (WB), tại nhiều quốc gia khác, đồng hồ nước có thể hoạt động ổn định trong vòng bảy năm nếu ở điều kiện bình thường. Việc thay thế quá sớm có thể dẫn đến lãng phí nguồn lực xã hội, trong khi giá trị khai thác thực tế của thiết bị chưa được tận dụng hết. Như vậy, thay vì thay mới đồng hồ theo một mốc thời gian cố định, công tác kiểm định đồng hồ được xem như phương thức hữu hiệu giúp đánh giá chất lượng đồng hồ đo nước cũng như tiết kiệm chi phí cho doanh nghiệp và xã hội.

Mặt khác, thực tế nhiều năm qua, việc kiểm định đồng hồ chủ yếu được tiến hành khi có khiếu nại từ phía khách hàng. Điều này dẫn đến tình trạng bị động, chỉ phát hiện sai số sau khi đã gây thiệt hại. Các chuyên gia cho rằng, việc kiểm định định kỳ và có báo cáo hằng năm mới thực sự là giải pháp căn cơ, vừa giúp doanh nghiệp quản lý hiệu quả, vừa tăng tính minh bạch đối với người dân.

Ông Kee Zhihao, đại diện công ty Diehl Metering tại Đông Nam Á - doanh nghiệp có hơn 150 năm kinh nghiệm về đồng hồ nước, nhấn mạnh: "Việc kiểm định đồng hồ nước rất quan trọng vì đồng hồ là thiết bị trực tiếp tính tiền cho hộ dân nên cần đảm bảo độ chính xác không chỉ khi mới lắp đặt mà còn trong suốt thời gian vận hành". 

Ông Kee Zhihao cũng cho biết thêm, trong bối cảnh số hóa hiện nay, đồng hồ thông minh sẽ là xu hướng tất yếu. Bởi ngoài chức năng đo đếm, tuổi thọ cao, chúng còn cung cấp dữ liệu chi tiết về rò rỉ, thói quen sử dụng và lượng nước thất thoát. Do đó, thế hệ đồng hồ nước thông minh tích hợp hệ thống hiện đại được kỳ vọng sẽ cung cấp dữ liệu quan trọng giúp các công ty cấp nước đưa ra quyết định kịp thời, kéo dài "sức sống" của một chiếc đồng hồ thông thường; đồng thời giảm thiểu nước không doanh thu, nâng cao hiệu quả sử dụng tài nguyên.

Khuyến nghị đầu tư vào nhóm đồng hồ lớn

Chia sẻ tại phiên họp giữa Hội Cấp Thoát nước Việt Nam (VWSA) và Ngân hàng Thế giới (WB) đầu tháng 9 vừa qua, ông Ai Chye Neo, đại diện Cơ quan Quản lý nước quốc gia Singapore (PUB) cho biết, việc triển khai đầu tư đồng hồ nước cần có chiến lược dài hạn, lựa chọn đúng đối tượng. 

Theo ông Ai Chye Neo, thay vì đầu tư đồng loạt cho tất cả khách hàng, việc tập trung vào nhóm khách hàng lớn như các khu công nghiệp, nhà máy sẽ mang lại hiệu quả kinh tế cao hơn. Tại Singapore, PUB từng tiến hành cuộc thử nghiệm đối với hơn 300 nghìn đồng hồ nước, nhưng không thể bao phủ toàn bộ hệ thống mà chỉ tập trung được vào những điểm then chốt trong mạng lưới truyền tải nước.

Tại Việt Nam, ông Nguyễn Đình Thắng, Phó Giám đốc Công ty TNHH DEVIWAS, đơn vị chuyên sản xuất và phân phối đồng hồ nước cũng cho rằng, với các đô thị lớn, mạng lưới đường ống đã tồn tại hàng chục năm, việc cải tạo toàn diện là vô cùng tốn kém. Do đó, cần ưu tiên triển khai các giải pháp công nghệ, kỹ thuật hiện đại thông minh. 

Một trong số đó là hệ thống đồng hồ siêu âm tại các điểm nút quan trọng như khu công nghiệp hoặc nhà máy. Bởi lẽ đồng hồ siêu âm có ưu điểm nổi bật là dải đo rộng, giúp ghi nhận chính xác cả khi lưu lượng nước giảm xuống rất thấp vào ban đêm - thời điểm các nhà máy tạm ngừng hoạt động. Điều này khắc phục hạn chế của đồng hồ truyền thống có dải hoạt động hẹp, vốn khó đo được ở mức lưu lượng thấp. Nhờ vậy, dữ liệu tiêu thụ được phản ánh chính xác hơn, hỗ trợ doanh nghiệp điều chỉnh chiến lược vận hành và phân bổ nguồn lực. Việc đầu tư vào nhóm đồng hồ khách hàng lớn cũng trở nên hiệu quả, tiệm khiệm chi phí hơn. 

Song song với đó, ông Nguyễn Đình Thắng cũng cho biết thêm, hiện nay DEVIWAS cũng đang tích hợp công nghệ kết nối dữ liệu vào sản phẩm, cho phép đồng hồ trở thành một phần trong hệ sinh thái quản lý thông minh. Thông qua hệ thống thu thập và phân tích dữ liệu, kết hợp trí tuệ nhân tạo (AI), doanh nghiệp có thể dự đoán sớm rủi ro, từ rò rỉ nhỏ trong mạng lưới cho đến biến động bất thường trong nhu cầu tiêu thụ. Nhờ đó, các biện pháp khắc phục có thể được triển khai kịp thời, thay vì mất hàng chục ngày mới phát hiện như trước. 

Ở góc độ quản lý vĩ mô, việc tập trung đầu tư vào đồng hồ lớn không chỉ mang lại hiệu quả kinh tế mà còn góp phần nâng cao độ tin cậy của hệ thống cấp nước đô thị. Những dữ liệu được thu thập từ nhóm khách hàng này cũng có thể trở thành nguồn tham khảo quan trọng cho việc hoạch định chính sách tiết kiệm và bảo tồn nước.

Việt Nam đang đứng trước cơ hội chuyển mình mạnh mẽ trong quản lý tài nguyên nước nhờ sự phát triển của công nghệ đo lường thông minh. Thay vì dàn trải nguồn lực vào việc thay thế đồng hồ trong một khoảng thời gian ngắn, việc kết hợp giữa kiểm định khoa học, chọn lọc đối tượng đầu tư và áp dụng công nghệ tích hợp trong đồng hồ thông minh được kỳ vọng sẽ mang lại hiệu quả thiết thực hơn.

Đồng hồ thông minh không chỉ giúp đo chính xác từng mét khối nước, mà còn góp phần xây dựng một hệ thống cấp nước bền vững, minh bạch và thân thiện với môi trường. Đây cũng là chìa khóa quan trọng để các đô thị lớn giảm thất thoát, tiết kiệm chi phí và hướng tới quản lý nước thông minh trong kỷ nguyên số.

Khiêm Anh