Bể ngầm lắp ghép: Hướng tiếp cận linh hoạt nhằm giảm thiểu ngập úng đô thị

Công ty CP Nhựa Thiếu niên Tiền phong phối hợp với Viện Khoa học và Kỹ thuật Môi trường – Trường Đại học Xây dựng Hà Nội tổ chức hội thảo chuyên đề "Giải pháp lưu trữ nước và chống ngập cục bộ".

Những năm gần đây, tình trạng ngập úng đô thị ngày càng phức tạp dưới tác động của biến đổi khí hậu và mưa lớn cực đoan gia tăng. Trong khi các giải pháp dài hạn như cải tạo tổng thể hệ thống thoát nước hay điều chỉnh quy hoạch đô thị đòi hỏi nguồn lực rất lớn và thời gian triển khai kéo dài, thì việc tìm kiếm các giải pháp ngắn hạn, linh hoạt đang trở thành yêu cầu cấp thiết đối với nhiều địa phương.

Với mục tiêu đến năm 2035 cơ bản kiểm soát tình trạng ngập úng tại các đô thị lớn, hướng tới quản trị thoát nước thông minh, thích ứng với biến đổi khí hậu, Công ty CP Nhựa Thiếu Niên Tiền Phong đã nghiên cứu và phát triển giải pháp “bể ngầm lắp ghép” nhằm góp phần giảm thiểu ngập và tận dụng nguồn nước mưa. Để trao đổi, hoàn thiện cơ sở khoa học, kỹ thuật và pháp lý cho giải pháp này, chiều 23/12/2025, doanh nghiệp đã phối hợp với Viện Khoa học và Kỹ thuật Môi trường - Trường Đại học Xây dựng Hà Nội tổ chức hội thảo chuyên đề "Giải pháp lưu trữ nước và chống ngập cục bộ".

Hội thảo có sự tham dự của lãnh đạo Hội Cấp Thoát nước Việt Nam (VWSA), các nhà khoa học, chuyên gia đầu ngành trong lĩnh vực cấp thoát nước của Trường Đại học Xây dựng Hà Nội và các đơn vị nghiên cứu, doanh nghiệp liên quan. Đây được xem là diễn đàn trao đổi chuyên môn nhằm thu hẹp khoảng cách giữa nghiên cứu và thực tiễn.

Bể ngầm lắp ghép - Giải pháp xanh bền vững

Theo đại diện Nhựa Tiền Phong, bể ngầm lắp ghép là giải pháp mô-đun bằng nhựa, được lắp đặt ngầm dưới các khu vực như công viên, sân trường, quảng trường, bãi đỗ xe (không áp dụng cho đường giao thông). Công trình có chức năng thấm, lưu trữ và điều tiết nước mưa, giúp làm chậm dòng chảy, giảm áp lực tức thời lên hệ thống cống thoát nước - nguyên nhân chính gây quá tải và ngập úng cục bộ trong các trận mưa lớn.

Tại hội thảo, các chuyên gia đã thảo luận về một số ưu điểm của mô hình này như khả năng thiết kế linh hoạt, thi công nhanh, tỷ lệ lưu trữ nước cao và sử dụng vật liệu có thể tái chế. So với các bể chứa nước truyền thống bằng bê tông, bể ngầm lắp ghép được cho là thuận lợi hơn trong thi công, bảo trì và tái sử dụng vật liệu sau vòng đời công trình, phù hợp với định hướng phát triển bền vững.

Rút ngắn khoảng cách giữa nghiên cứu và thực tiễn

Trao đổi tại hội thảo, GS.TS.NGƯT Nguyễn Việt Anh nhấn mạnh nguyên tắc cốt lõi của thoát nước bền vững là “làm chậm dòng chảy”, tức nước mưa không chảy ngay vào cống mà cần được giữ lại tạm thời thông qua nhiều hình thức như thấm tự nhiên, trữ trên mái, hồ điều hòa hoặc các bể ngầm. Các công trình này có thể được bố trí theo chuỗi, hỗ trợ lẫn nhau, trong đó bể ngầm chứa nước là một cấu phần quan trọng. 

Về mặt kỹ thuật, GS.TS.NGƯT Nguyễn Việt Anh cho rằng bể ngầm có thể áp dụng linh hoạt ở cả quy mô hộ gia đình và quy mô lớn. Thực tế, một số địa phương như Cao Bằng đã bày tỏ mong muốn triển khai mô hình biến sân vận động thành công viên, kết hợp bể ngầm phía dưới để thích ứng với biến đổi khí hậu sau khi địa phương này trải qua đợt ngập lớn.

Cũng tại hội thảo, Giáo sư đề xuất tiếp tục hoàn thiện chức năng bể chứa nước mưa theo hướng đa mục tiêu, từ bể cố định sang bể chủ động, có thể điều hành theo cung – cầu, và tiến tới bể thông minh vận hành từ xa bằng công nghệ số. Đồng thời, Giáo sư khuyến nghị doanh nghiệp cần quan tâm tới việc xây dựng tiêu chuẩn cơ sở, tiến tới xây dựng tiêu chuẩn quốc gia (TCVN) và tích hợp vào các quy chuẩn hiện hành. 

Thí điểm trước khi nhân rộng

Bà Hạ Thúy Hạnh, Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu Cấp Thoát nước và Môi trường (trực thuộc VWSA) đánh giá cao giải pháp kỹ thuật được trình bày tại hội thảo. Đồng thời, bà Hạ Thúy Hạnh cho rằng, ngập úng không phải là vấn đề của riêng địa phương hay doanh nghiệp nào. Với vai trò phản biện chính sách, Hội Cấp Thoát nước Việt Nam sẵn sàng tham gia góp ý, hỗ trợ về chuyên môn; đồng thời đề xuất doanh nghiệp nên xây dựng mô hình thí điểm, ưu tiên các khu vực du lịch, sau đó đánh giá và nhân rộng.

Cùng quan điểm, bà Nguyễn Việt Hương, Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu Cấp Thoát nước và Môi trường (trực thuộc VWSA) cho rằng việc thí điểm tại một số địa điểm cụ thể là cần thiết. Tuy nhiên, bà Nguyễn Việt Hương lưu ý doanh nghiệp cần làm rõ về khía cạnh duy tu, bảo dưỡng trong quá trình sử dụng. 

“Khi triển khai tại các đô thị lớn như Thủ đô để cắt lũ cho khu đông dân cư, hay tại Tây Nguyên nhằm trữ nước mùa mưa cho mùa khô, cần tính toán kỹ để vừa tận dụng không gian ngầm, vừa đảm bảo hiệu quả lâu dài”, bà Hương nhấn mạnh. Bà Nguyễn Việt Hương bày tỏ kỳ vọng sản phẩm sớm được đưa vào sử dụng với sự giúp đỡ của các nhà khoa học, hội nghề nghiệp và doanh nghiệp vì sự phát triển bền vững của đất nước.

Cần sự đồng hành của nhiều bên

Phát biểu tại hội thảo, ông Nguyễn Ngọc Điệp, Chủ tịch VWSA cho rằng giải pháp cần tiếp tục được làm rõ về kỹ thuật, tiêu chuẩn và thủ tục pháp lý. Ông Nguyễn Ngọc Điệp đề nghị các nhà khoa học, các đơn vị trực thuộc VWSA và cơ quan quản lý cùng phối hợp để hoàn thiện giải pháp, lan tỏa thông tin khoa học một cách khách quan, đầy đủ.

Về phía doanh nghiệp, ông Trần Nhật Ninh, Phó Tổng Giám đốc Công ty CP Nhựa Tiền Phong, ghi nhận và đánh giá cao các ý kiến đóng góp tại hội thảo. Theo ông, dù nhiều quốc gia như Hàn Quốc, Nhật Bản, Trung Quốc đã đưa các giải pháp tương tự vào hệ thống quy định kỹ thuật, song việc triển khai bể ngầm lắp ghép tại Việt Nam vẫn cần thêm thời gian để nghiên cứu, thí điểm và chuẩn hóa. Quá trình này đòi hỏi sự đồng hành của các nhà khoa học, hiệp hội chuyên ngành và cơ quan quản lý nhà nước.

Ông Trần Nhật Ninh cho biết, hiện nay, sản phẩm “giống như một viên ngọc thô cần được mài giũa”, để đáp ứng các yêu cầu của thị trường và mục tiêu quốc gia về chống ngập, tận dụng nguồn tài nguyên quan trọng là nước mưa. Điều này đặc biệt có ý nghĩa trong bối cảnh biến đổi khí hậu ngày càng phức tạp, việc triển khai các giải pháp ngắn hạn, linh hoạt để giảm ngập cục bộ không chỉ mang ý nghĩa trước mắt mà còn là bước đệm quan trọng cho các chiến lược dài hạn. 

Kết thúc hội thảo, các chuyên gia, nhà khoa học và doanh nghiệp nhất trí cao về việc những mô hình như bể ngầm lắp ghép, nếu được nghiên cứu, thí điểm và chuẩn hóa bài bản, có thể góp phần giảm áp lực cho hạ tầng thoát nước đô thị, tận dụng hiệu quả nguồn nước mưa và hướng tới phát triển đô thị bền vững.

Khiêm Anh - An Nhiên