Nhiệt độ
Vua Gia Long với những huyền thoại liên quan đến nước ngọt
Các triều đại thường được gắn với nhiều huyền thoại để chứng minh các vị vua có “chân mệnh đế vương”, xứng đáng “thay trời chăn dân”.
Hán Cao Tổ bên Trung Quốc có tích chém rắn khởi nghĩa. Lê Thái Tổ có tích về gươm báu.
Với vua Nguyễn Thế Tổ (tức vua Gia Long, 1762-1820), huyền thoại lấy được nước ngọt giữa biển là một trong số đó.
Không chỉ một, cuộc đời về vua Gia Long, tên húy là Nguyễn Phúc Ánh, thường được gọi là Nguyễn Ánh, còn được xây đắp bằng nhiều chuyện mang tính huyền thoại được sử quan nhà Nguyễn đúc kết lại, bao gồm các điển tích "trâu thần hộ giá", "rắn thiêng cõng thuyền", "gió trời phá giặc" và "nước ngọt giữa biển".
Sơ bộ chuyện "trâu thần hộ giá" xảy ra ở Đăng Giang (con sông ở tỉnh Định Tường xưa, có sách nói đây là sông Vàm Cỏ Đông ở huyện Bến Lức, Long An ngày nay), tương truyền sông này lúc đó có nhiều cá sấu, khi chúa Nguyễn Ánh tới nơi không thể lội qua, bỗng thấy có một con trâu đằm ở bên sông, chúa bèn đứng lên mình trâu để trâu đưa qua sông.
Chuyện rắn thiêng cõng thuyền xảy ra ngoài Phú Quốc, khi chúa Nguyễn Ánh cưỡi một con thuyền nhỏ đi Hà Tiên, đêm tối không trông thấy gì, tự nhiên có đàn rắn cõng thuyền vượt biển về tới Hà Tiên. Chuyện gió trời phá giặc xảy ra ở Côn Lôn, tức Côn Đảo. Khi đó, chúa Nguyễn Ánh bị quân Tây Sơn vây chặt, bỗng trời nổi trận bão to phá thuyền của thủy quân Tây Sơn tan tành, nhờ đó chúa mới cưỡi thuyền con chạy thoát.
Chuyện "trâu thần" hay "gió trời" có thể là một sự tình cờ được huyền thoại hóa. Nhưng chuyện nước ngọt giữa biển thì được ghi chép hết sức ly kỳ.
Tương truyền thuyền của chúa Nguyễn Ánh đi trên biển bảy ngày, không có nước ngọt để uống, quân tướng sắp chết khát. Chúa Nguyễn Ánh ngửa mặt khấn trời, bỗng nhiên nước biển hóa thành nước ngọt, quân sĩ khỏi chết khát.
Bộ chính sử nhà Nguyễn, "Đại Nam thực lục", quyển 1, chép sự kiện này ở năm Quý Mão, là năm thứ 4 sau khi vua Gia Long xưng vương ở Gia Định, tức năm 1783.
Khi đó, chúa Nguyễn Ánh đang trong cuộc đấu tranh vất vả với nhà Tây Sơn. Khi chúa đến cửa biển Ma Li (ở Phan Thiết hiện nay), dò thăm tình hình hư thực của quân Tây Sơn, gặp hơn 20 thuyền Tây Sơn bỗng đến vây chặt. Thuyền chúa kéo buồm, nhằm hướng Đông mà chạy, chơi vơi ngoài biển suốt bảy ngày đêm, trong thuyền quân sĩ đều khát.
Chúa lo lắm, ngửa mặt lên trời khấn rằng: "Ta nếu có phận làm vua thì xin cho thuyền này dạt vào bờ biển để cứu lấy mạng cho cả thuyền, nếu không thì chìm đắm giữa biển cũng cam lòng".
Chúa vừa dứt lời thì gió yên sóng lặng, trước mũi thuyền nhìn thấy mặt nước đen trắng hai dòng, nước trong sủi lên. Mọi người trong thuyền nếm thử thấy ngọt, kêu lớn lên rằng: "Nước ngọt! Nước ngọt!". Do đó mọi người tranh nhau múc uống, ai nấy đỡ khát. Chúa mừng rỡ, sai múc 4, 5 chum nước, rồi sau đó nước biển lại mặn như cũ.
Khi quân Tây Sơn đã lui, thuyền chúa lại trở về đảo Phú Quốc. Quốc mẫu (bà Nguyễn Thị Hoàn, vợ chúa Nguyễn Phúc Luân, mẹ đẻ vua Gia Long, sau được vua Gia Long tôn phong làm Ý Tĩnh Khang Hoàng hậu) nghe tin chúa đến mừng.
Chúa đem hết nỗi cay đắng ngoài biển thuật lại. Quốc mẫu than rằng: "Con ta góc biển bên trời, trải bao gian hiểm, nhưng xem trận gió bão ở Côn Lôn, dòng nước ngọt ở ngoài biển, thì biết lòng trời, vậy con đừng lấy khó nhọc mà nản lòng".
Chúa lạy tạ nói: "Xin kính vâng lời dạy!".
Sự tích chúa Nguyễn Ánh lấy được nước ngọt giữa biển còn được ghi trong chính sử nhà Nguyễn khi viết về chuyện Cai cơ Nguyễn Đăng Vân, để khẳng định một lần nữa "mệnh đế vương" của chúa.
Đó là đoạn bộ "Đại Nam thực lục" chép về sự kiện Nguyễn Đăng Vân chết. Sách viết: "Đăng Vân giỏi võ nghệ, sức mạnh hơn người, khi còn nhỏ theo Nguyễn Văn Huệ, Huệ rất yêu, nuôi làm con.
Lớn lên, Vân biết Tây Sơn làm việc tiếm ngụy, bèn muốn bỏ chỗ tối theo chỗ sáng. Vua (Gia Long) đương trong khi bôn ba mà được nước ngọt ở biển, gió bão Côn Lôn, nhiều điềm kỳ dị, khiến Đăng Vân biết mệnh trời đã tựa, nên quyết ý đi theo.
Giặc (chỉ quân Tây Sơn) mỗi khi dò biết chỗ vua ở, đem hết quân đuổi theo, thì Đăng Vân bỗng cáo ốm không đi. Kịp vua đi Vọng Các. Đăng Vân bèn lẩn ra hải đảo đến hành tại xin hàng. Vua tin dùng, trao cho chức Cai cơ. Vân đem thủy quân đánh Tham thua, bị Tham bắt, Vân chửi mắng sau đó bị giết, sau được truy tặng chức Chưởng cơ".
Ngoài những mẩu chuyện ghi trong chính sử này, cuộc đời chúa Nguyễn Ánh còn gắn với nhiều giai thoại khác cũng liên quan đến nước ngọt mà đến nay vẫn còn dấu vết.
Điển hình như tại thành phố Vũng Tàu ngày nay vẫn còn một chiếc giếng mang tên Giếng Vua, nằm sau ngôi miếu Bà Ngũ Hành ở Bãi Dâu, được cho là có liên quan tới chúa Nguyễn Ánh.
Theo giai thoại dân gian, khi chạy trốn sự truy sát của quân Tây Sơn, chúa Nguyễn Ánh từng dừng chân trú ẩn tại Vũng Tàu. Lúc bấy giờ, nơi đây đất đai hoang vu, địa thế hiểm trở, dân cư thưa thớt.
Chúa và đoàn quân tiến lên sườn núi Lớn nằm cạnh bờ biển để ẩn náu trong rừng rậm. Tuy nhiên, xung quanh bốn bề là biển, lúc đó lại đang vào mùa nắng, nước suối trên núi khô cạn, đoàn quân không tìm được nguồn nước ngọt.
Trong lúc tưởng chừng tuyệt vọng, ông rút gươm báu chỉ lên trời và khấn rằng nếu mình còn mệnh thiên tử thì xin trời hãy ban nước ngọt để nuôi quân lính. Dứt lời, ông cắm gươm xuống một khe đá, chốc lát bỗng có dòng nước chảy ra.
Quân lính uống thử nước ấy thì nhận ra đó là nước ngọt, mọi người bèn cùng nhau đào sâu xuống để mở rộng dòng nước. Từ đó, đoàn quân có đủ nước dùng trong thời gian trú đóng tại đây. Giếng đó vẫn cung cấp nước mãi về sau, nên nhân dân gọi là Giếng Vua.
Còn ở gần Mũi Cà Mau, có Ao Vua ở gần Cái Rắn, cũng còn ghi lại câu chuyện về việc chúa Nguyễn Ánh từng trú quân và đào ao lấy nước, nên sau này nhân dân gọi là Giếng Ngự, Ao Vua hay Ao Ngự.
Sự tích về chiếc ao này cũng tương tự chuyện về Giếng Vua ở Vũng Tàu. Đó là khi quan quân của chúa Nguyễn Ánh đến đây, không tìm đâu ra nước ngọt, chúa ngửa mặt khấn vái và cho đào ao ngay tại nơi đặt hương án, quả nhiên có nước ngọt.
Tuy nhiên, các nhà địa chất địa phương sau này lý giải rằng, thực ra đất sét vùng này rất nhuyễn, nước mặn không thẩm thấu vào trong các mạch nước ngọt. Ngoài ra trong đoàn tùy tùng của nhà chúa sẽ có các thầy địa lý hoặc chuyên gia hậu cần chuyên có nhiệm vụ tìm nước, nên việc tìm ra mạch nước ngầm ở đây không đến nổi quá khó.
Giếng nước này khi đào thì hình tròn bán kính khoảng 15 m, trải qua thời gian nên cũng bị lở rộng thêm và cạn hơn, như một cái ao. Gần ao này còn có vết tích nền doanh trại, người dân đào bới lấy đất đã bắt gặp súng đồng, cán gươm, cùng các loại đồ nội phủ (mảnh chén, đĩa men xanh, vẽ rồng năm móng, loại đồ hinh trang trí chỉ dành riêng cho vua thời xưa).
Ngoài ra, ở Cà Mau còn có nhiều chiếc ao khác cũng liên quan đến chúa Nguyễn Ánh, như Ao Kho, thuộc phường 7, thành phố Cà Mau, gần nhà thờ Ao Kho và bờ sông Gành Hào. Ao này có hình vuông, rộng khoảng 1.000 m2. Quanh khu vực ao người dân đào đất đã phát hiện nền nhà và những khúc cây mục dấu vết của nhà kho, được cho là của quân đội của chúa Nguyễn.
Ở xã Hòa Thành, thành phố Cà Mau còn có Ao Soái, nằm trong khuôn viên nhà thờ Hòa Thành. Ao có diện tích khá lớn, nước sâu và trong. Tên gọi ao này được cho là có liên quan đến các nhân vật "tướng, soái" trong đoàn quân của chúa Nguyễn Ánh.
Không chỉ chúa Nguyễn Ánh, vua Lê Thánh Tông cũng để lại sự tích tương tự liên quan đến nước ngọt ở vùng đất phía Nam. Đó là dấu tích còn lưu lại ở chùa An Long, quận Hải Châu, thành phố Đà Nẵng ngày nay.
Câu chuyện để lại rằng, năm 1471, vua Lê Thánh Tông trên đường đi đánh Chiêm Thành, dừng quân đậu thuyền trước cửa sông Hàn, đúng lúc ấy trên thuyền hết nước ngọt, vua cho quân lính đi tìm và phát hiện ra vũng nước trong, ngọt tại cồn đất bên tả ngạn sông Hàn, nhờ đó quan quân được thỏa cơn khát.
Sau này khi bờ cõi được mở mang, vua cho dân lập làng và xây dựng một ngôi chùa trên mảnh đất tìm ra nước ngọt khi xưa.
Lịch sử Hội Cấp thoát nước Việt Nam
Loại bỏ “hóa chất vĩnh viễn” khỏi nước bằng phương pháp điện phân mới
Khai mạc Hội thao, Hội diễn văn nghệ Chi hội Cấp thoát nước miền Bắc lần thứ X – năm 2024
Đọc thêm
Loại bỏ “hóa chất vĩnh viễn” khỏi nước bằng phương pháp điện phân mới
Bằng cách sử dụng các chất xúc tác nano chế tạo bằng laser bám trên giấy than ưa nước, nhóm nghiên cứu Đại học Rochester đã tạo ra phương pháp tiết kiệm chi phí để khắc phục hiệu quả tình trạng ô nhiễm PFOS.
Bí quyết cân bằng giữa công việc và hạnh phúc gia đình
Ngành Cấp Thoát nước thường được cho là nặng về yếu tố kỹ thuật, khó phù hợp với phái nữ. Tuy nhiên, vẫn có không ít những người phụ nữ tài năng, nắm giữ vai trò quan trọng góp phần tạo nên những thành công không nhỏ của ngành.
SAWACO tổ chức cuộc thi tìm hiểu pháp luật
Sáng 30/10, Tổng Công ty Cấp nước Sài Gòn (SAWACO) tổ chức cuộc thi tìm hiểu pháp luật hưởng ứng “Ngày Pháp luật nước Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam 9-11”.
Nhiều kỳ vọng mới dành cho Vietnam Water Week 2024
Tuần lễ ngành Nước Việt Nam - Vietnam Water Week 2024, sự kiện tâm điểm hàng năm và là ngày hội của những người công tác trong ngành Cấp Thoát nước tại Việt Nam. Sự kiện Vietnam Water Week năm nay hứa hẹn có nhiều điểm nổi bật cũng như những kỳ vọng mới.
Nhà máy nước mặt Sông Đuống - gìn giữ mạch nguồn nước ngọt cho phía Đông Bắc thành phố Hà Nội
Trung tuần tháng 10/2024, lãnh đạo VWSA cùng đại diện Nhà máy nước mặt Sông Đuống đã có chuyến tham quan và khảo sát nhằm chuẩn bị cho công tác đón đoàn khách tham quan trong khuôn khổ Vietnam Water Week 2024.
Danh sách đề nghị xét công nhận chức danh Giáo sư và Phó Giáo sư ngành Xây dựng - Kiến trúc năm 2024
Hội đồng Giáo sư Nhà nước vừa công bố Danh sách ứng viên được Hội đồng Giáo sư ngành, liên ngành đề nghị xét công nhận đạt tiêu chuẩn chức danh GS, PGS năm 2024.
Vietnam Water Week 2024 hướng tới An toàn, An ninh, Hiệu quả và Hội nhập của ngành Nước
Lũ lụt, hạn hán ngày càng dữ dội là "tín hiệu báo động" về những gì sắp xảy ra khi biến đổi khí hậu khiến vấn đề cung cấp và sử dụng nước trên toàn cầu trở nên khó lường hơn. Do đó, "Phát triển ngành Nước Việt Nam - An toàn, An ninh, Hiệu quả và Hội nhập" sẽ là chủ đề chính của Vietnam Water Week 2024.
Thông tin báo chí công bố sự kiện Tuần lễ ngành Nước Việt Nam
Ngày 08/10/2024, tại Hà Nội, Hội Cấp Thoát nước Việt Nam đã tổ chức buổi gặp mặt báo chí công bố sự kiện Tuần lễ ngành Nước Việt Nam 2024. Tạp chí Cấp Thoát nước Việt Nam xin giới thiệu thông tin báo chí về sự kiện này.
Hà Nội rực rỡ cờ hoa chuẩn bị Kỷ niệm 70 năm Ngày giải phóng Thủ đô
Những ngày này, mỗi nẻo đường của Hà Nội đều rộn ràng không khí chào mừng kỷ niệm 70 năm Ngày giải phóng Thủ đô. Cờ hoa rực rỡ, lòng người phấn khởi nhắc nhở chúng ta về dấu son chói lọi trong lịch sử dân tộc.